اسرار تصویرسازی ذهنی صفحه شطرنج و محاسبه واریانتها

کتاب شطرنج : اسرار تصویر سازی ذهنی صفحه شطرنج

شطرنج را پیکار اندیشه ها نامیده اند، به گفته ی یکی از بزرگان :

«انسان با اندیشیدن فرهیخته می شود و با فرهیخته شدن انسان ها، جهل و استبداد به پایان می رسد.»

این کتاب برگردان فارسی کتابی است که توسط کنستاتین چرنیشوف استاد بزرگ و مربی برجسته ی روس نوشته شده است. هدف کتاب حاضر که از متون روسی به فارسی برگردان شده است کمک به جوانان شطرنجباز جهت تسلط بر صفحه ی نبرد (صفحه ی شطرنج ) و محاسبه ی واریانت ها و همچنین حرکت سریع و هدفمند به سوی کمال بیکران است.

در این کتاب بی نظیر با روشی نوین در آموزش شطرنج آشنا خواهید شد که در آن «فرآیند آموزش» بدون استفاده از صفحه و مهره ی شطرنج انجام می شود.  

با استفاده از این روش در هر لحظه ی بازی موقعیت مهره ها در صحنه ی شطرنج را می توان در ذهن تحلیل و شاخه های مختلف مورد نظر برای ادامه ی بازی را بررسی دقیق کرد.

تفاوت این کتاب آموزشی با کتاب های کلاسیک آموزشی دیگر نظیر «سیستم من» (نیمزوویچ) یا «استراتژی و تاکتیک » (لیسیتیسن) شبیه استفاده وزنه بردار از وزنه هایی است که روز به روز آن ها را افزایش می دهد و وزنه بردار دیگری است که همیشه با یک وزنه ی ثابت (هرچند سنگین) تمرین می کند. بدیهی است شانس پیشرفت و قهرمانی وزنه بردار نخست بیشتر است.

یاد آوری می نمایم این کتاب اولین کتابی است که شطرنجباز را با تصویر سازی ذهنی (بدون استفاده از صفحه و مهره) آموزش می دهد. از این رو امیدوارم نقش سازنده ی خود را در پیشرفت شطرنجبازان میهنم ایفا نماید.

مهدی دوستکام

محمد خیرخواه (کانال منابع آموزشی شطرنج) :

محتوای این کتاب چیست؟ و چرا اهمیت کاربردی دارد؟

در این کتاب دو مهارت کلیدی ذهن شطرنجباز مورد توجه دقیق قرار گرفته است:

اول: «مهارت تصویرسازی ذهنی» و یا همان «Visualisation» که در همه‌ی دیگر مهارت‌های شطرنجی نقش بسیار مهم و پنهان دارد.

دوم: منطق و خرد شطرنجی که شاید تقویت این مهارت فکری، سنگ بنای ساده‌سازی بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها در شطرنج باشد.

هر دو موضوع اصلی کتاب معیارهای بسیار نیرومند و ابزار مستقیمی برای «استعدادیابی» در شطرنج هستند!

اما چگونه و با چه هدفی تمرینات کتاب انتخاب شده‌اند؟

تمرینات گام‌به‌گام کتاب در دو گروه عمومی:

«تمرینات تصویرسازی» به صورت ارایه‌ی متن حرکت یا شرح استاندارد وضعیت (1 الی 500) در سه سطح با درجه‌ی سختی متفاوت و تمرینات

«جستجوی حرکت» به صورت نمودار (1 الی 250) به تفکیک آورده شده است.

هدف در تمرینات گروه اول تقویت «توان تصویرسازی ذهنی» و در گروه دوم «تقویت منطق و خرد شطرنجی» نوآموز است.

حدود 80 سال پیش بنجامین مارکوویچ بِلومِنفلد ، شطرنجباز معروف روس (لیتوانی) درباره‌ی نقش و اهمیت مهارت‌های ذهنی چنین گفته است:

"بی‌شک تئوریسین‌های شطرنج تلاش و تمرکز بیشتری بر مقوله‌ی «گشایش» داشته‌اند. واضح است که دانش گشایشی در کیفیت بازی نقش مهمی دارد اما قطعاً عنصر تعیین‌کننده و سرنوشت‌ساز نیست و حذف نقصان‌های موجود در ”فرآیند فکرکردن“ شطرنجباز اگر مهمتر از دانش گشایشی وی نباشد، قطعاً کمتر از آن نیست!

در جریان بررسی یک شاخه با تعداد حرکت زیاد، بعد از اجرای هر حرکت، پوزیسیون جدیدی ایجاد می‌شود که فاصله‌ی بیشتری با واقعیت موجود بر روی صحنه نبرد دارد و به‌همین سبب درک و حس ما نسبت به آن ضعیف‌تر و ضعیف‌تر می‌شود.

در مورد شاخه‌های طولانی خطر دیگری هم در کمین است:

از آنجائی که لازم است بعد از هر حرکت انتخابی در جریان بررسی شاخه، تصویر ذهنی وضعیت ناشی از آن حک و اصلاح و تا رسیدن به انتهای شاخه این فرآیند تکرار گردد، بنابراین ذهن به دلیل فعالیت زیاد و تمرکز مورد نیاز، به‌تدریج خسته شده و این خستگی بعداً تاثیر خود را در نتیجه‌ی بازی خواهد گذاشت.

هر شطرنجباز حرفه‌ای باید به نقش تصویرسازی ذهنی و خطراتی که به‌ناچار در جریان محاسبه‌ی شاخه‌ها در آن نهفته است آگاه باشد و با توجه به میزان توانائی تصویرسازی ذهنی خویش تصمیمات مقتضی در جریان بازی را اتخاذ کند."

با نگاهی به نقطه نظرات جاناتان تیزدال آمریکایی و یاکوب آگارد دانمارکی/اسکاتلندی در کتاب‌های خود، در این موارد نکاتی از شطرنجبازان روس (به ویژه بلیافسکی) شنیده بودند که ایشان چگونه در جریان مسیر آموزشی خود، این دو مهارت مهم را تقویت کرده است اما از جزئیات و شیوه‌ی صحیح آموزش این مهارت باخبر نبودند، تا اینکه استادبزرگ چرنیشوف پرده از اسرار آموزشی مدرسه شطرنج روس‌ها با تهیه و انتشار این کتاب برداشت!

امیدوارم همه‌ی مربیان فرهیخته‌ی کشور که به نقش و اهمیت جایگاه «توان تصویرسازی ذهنی» و «منطق و خرد شطرنجی» در مسیر تکوین آموزش شطرنج حرفه‌ای واقف هستند، از شیوه‌ی بسیار جالب و نوین این استادبزرگ روس بهره گرفته و بستر ذهنی مناسب را برای تقویت توان محاسبه‌ی شاگردان خویش فراهم آوردند.

خبر خوب برای شطرنجبازان حرفه‌ای و حتی اساتیدی که احساس می‌کنند در مهارت تصویرسازی ذهنی تسلط کافی ندارند اینکه با استفاده از این شیوه‌ی آموزش گام‌به‌گام می‌توانند این مهارت ذهنی خود را به‌نحو چشم‌گیر و مؤثری بهبود بخشند.

برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاهده بخش کوتاهی از کتاب به فایل پی دی اف در قسمت دانلود پایین همین صفحه مراجعه نمایید.