حمله به پایگاه نیرومند (درک فلسفی مفاهیم شطرنج)

کتاب شطرنج : حمله به پایگاه نیرومند (درک فلسفی مفاهیم شطرنج)

بر سر عنوان کتاب با ناشر کتاب گفتمان سازنده ای داشتیم. فلسفه ترکیب»، «مهندسی استراتژی» با نام انتخابی؟ کدام یک به محتوای کتاب نزدیک تر است؟ با توجه به فلسفه و طبیعت ترکیب و اهمیت نقاط کلیدی در شطرنج و نقش استراتژیک ساختار پیاده ای عنوان مناسب انتخاب گردید.

در صفحاتی از کتاب کوشیدم درباره بسیاری از مفاهیم شطرنج که انتزاعی به نظر می رسد نیز گفت و گو کنم. درک عمیق این واژگان چشم انداز و افق جدیدی بر شطرنج بازان حرفه ای می گشاید. برتری در شطرنج در شکل استاتیکی و دینامیکی و نیاز به راستی آزمایی آن فرضیه ای شبیه کیمیاگری است همان طور که حمله کننده برتری کسب می کند و به دنبال زمان مناسب برای اجرای ترکیب است، دفاع کننده باید تمام تلاش خود را برای یافتن راه نجات به کار برد و باور داشته باشد راه رهایی وجود دارد. امید است مثال های واقعی پرشمار و تجزیه و تحلیل های عینی و ملموس، ستاره راهنمای خوانندگان مشتاق گردد.

این کتاب به پنج موضوع مهم پرداخته است:

1. ترکیب در شطرنج

2. استراتژی و ساختار پیاده

3. نقش خرد و منطق در بازی شطرنج

4، حمله به خانه ی نیرومند

5. قانون حفظ برتری

در بخش ترکیب به موضوعات مهمی اشاره شده که خلاصه ی آن به شرح زیر است:

1. قانون بقای انرژی و مشابهت آن با قانون حفظ برتری 2. ارتباط همکاری مشترک مهره ها و تقابل آنها با همکاری نیروهای حریف و نقش انرژی حاصل از این اصطکاک در صحنه ی نبرد 3. موضوع تبدیل ماهیت استاتیک (حالت غیرفعال) به دینامیک (حالت فعال) و ارتباط آن با موضوع ترکیب 4. ایجاد دگرگونی پوزیسیونی با بهبود ساختار پوزیسیونی و تخریب ساختار حریف و ارتباط آن با ترکیب 5. تصمیم گیری برای انتخاب شیوه ی بازی متناسب با سبک حریف

 در بخش استراتژی و ساختار پیاده به نکات جالب زیر اشاره شده است:

1. زمانی که آخرین پیاده از صحنه ی نبرد ناپدید می شود، هرچند محاسبه و برنامه ریزی هنوز برقرار است اما استراتژی دیگر کاربردی ندارد و تنها تاکتیک محض در صحنه باقی خواهد ماند.

2. اگر پیاده ها از تحرک بیفتند، ساختار ضعیف خواهد شد. استراتژی در حقیقت علم مدیریت تغییر ساختار پیاده است.

3. در برابر ساختار منسجم و ایده آل همراه با مدیریت صحیح ابزاری انقلابی وجود دارد که آن را ترکیب مینامیم. ترکیب عاملی برای تغییر و دگرگونی ساختاری است و نقطه ی مقابل رویه ی تغییر و دگرگونی پوزیسیونی است. این دگرگونی اگر با حرکت پیاده حاصل شود، خصوصیت پوزیسیونی دارد و اگر با کمک گرفتن از موقعیت پیاده ها و نقش آفرینی سوارها ایجاد شود، خصوصیت ترکیبی خواهد داشت.

4. در بحث اختلاف میان بازی پوزیسیونی و بازی استراتژیک به نظر زایتسف همه ی فعالیت ها زیرمجموعه ی بازی استراتژیک هستند و اسپاسکی تنها قهرمان جهان بود که به اختلاف این دو شیوه ی بازی پی برده بود.

5. به موضوع برتری دینامیک و استاتیک و اهمیت زمان و نوبت حرکت یا همان تمپو اشاره شده است و حتی یاد آوری شده که به نظر برخی بزرگان، هر ۳ تمپو معادل یک پیاده است.

6. تمام تقابل ها در صحنه ی شطرنج از میان منشور استراتژی که خود در پیوند مستقیم با تکامل تدریجی ساختاری است، دیده می شود.

7. زایتسف با تحلیل دقیق بازی ها و یافتن ایده های نوین در پوزیسیون های نمونه وار تلاش می کند ضعف های استاتیک پوزیسیون را با اقدامات دینامیک پوشش دهد.

8. در ارزیابی پوزیسیون، عناصر استاتیک طرفین اندازه گیری می شوند اما برای ارزیابی دینامیک تنها محاسبه» معیار است و ارزیابی پوزیسیونی کاربردی ندارد.

9. نقش شهود در شطرنج چیست؟

10. اشاره به نقش انواع ساختار مرکزی و این که تنها راه استراتژیک کسب برتری در بازی، عامل دینامیک است که با مرکز باز یا سیال به دست می آید.

و در بخش «نقش خرد و منطق در بازی شطرنج» زایتسف نگرانی خود را از وابستگی پیش از اندازه به کامپیوتر و قرار گرفتن تدریجی «خرد» و «عقل سلیم» انسانی ابراز می دارد. به نظر او ممکن است با این ترتیب خلاقیت و درک پوزیسیونی که قبلا با تجربه ی انسانی ناشی از بازی های استادان برجسته و قهرمانان جهان حاصل شده، اکنون تحت سلطه ی کامپیوترها قرار گیرد و خرد و منطق انسانی به تدریج کاربردی نداشته باشد

 و اما در بخش اصلی کتاب با عنوان (حمله به خانه ی نیرومند ) و کاربردهای این شیوه ی عملکرد به نکات مهم و جالب زیر اشاره کرده است:

۱، مسدود کردن یک خانه ی کلیدی در اردوی حریف و ایجاد اختلال در هماهنگی و عملکرد سوارهای او با هدف افزایش قدرت جنگی فیل و باز شدن قطرها

۲. تعریف سه واژه ی جالب «نقطه»، «عرصه» و در نهایت «گره» در پوزیسیون

٣. شرح مغایرت این شیوه با مفهوم «حمایت بیش از حد نیمزوویچ»

۴، حمله به خانه ی نیرومند با هدف گسترش آتی سوارها در همان مراحل اولیه ی گشایش

۵. خالی کردن یک خانه ی مهم در مرحله ی وسط بازی

۶. کاربرد ایده ی حمله به خانه ی نیرومند در جریان گشایش به ویژه در دفاع فرانسه و بررسی موضع فیل خوب و فیل بد در این دفاع

۷. بحث ساختارهای مشابه با نمونه وار و اجرای همسان این استراتژی در آنها

و در بخش « قانون حفظ برتری» به موضوع جالبی اشاره شده است. به نظر زایتسف بعد از وضعیت مساوی به شرط ارائه ی بهترین بازی از سوی طرفین دوباره به وضعیتی مساوی خواهیم رسید. اما اگر هر یک از طرفین در اجرای حرکت خود خطا کند برتری از یکی به دیگری انتقال پیدا خواهد کرد و توازن آن به هم خواهد خورد.