مسابقه بین المللی شطرنج زوریخ 1953

کتاب شطرنج : مسابقه بین المللی شطرنج زوریخ 1953

کتابی که در دست دارید بی شک از آثار بی همتای کلاسیک شطرنج جهان است.

کتاب مسابقه بین المللی زوریخ 1953 آنچنان غنایی دارد که هنوز با گذشت بیش از 60 سال نه تنها  جایگاه مسلم خویش را حفظ کرده، بلکه بر اهمیت آن نیز افزوده شده است. ایده های بکر، مانورهای ظریف و استادانه، درک پوزیسیونی بی نظیر و ترکیب های تاریخی تنها قطره کوچکی از اقیانوس بی کران نکات آموزنده این کتاب است. شایان ذکر است که این اثر شامل مصاف 15 ابر استاد بزرگ آن زمان برای رویارویی با قهرمان جهان، یعنی باتوینیک است.

امیدواریم این کتاب چراغ راه شطرنجبازان و شطرنج دوستان ایران زمین قرار گیرد.

محمد خیرخواه (کانال منابع آموزشی شطرنج) :

همواره مطالعه‌ی بازی‌های کلاسیک برای پیشرفت و افزایش درک شطرنجی هر شطرنجبازی ضروری است. به‌رغم پیشرفت قدرت و توانائی انجین‌های پیشرفته به ویژه همراه با هسته‌های هوش مصنوعی، همچنان آشنائی با ایده‌ها و به‌کارگیری آنها در بازی، معضل بزرگ آدمی است.

شاید با مراجعه به کتاب بسیار جالب Game Changer اثر معروف استادبزرگ انگلیسی متیو سدلر درباره‌ی ایده‌های نهفته در بازی‌های هسته‌ی هوش مصنوعی آلفازیرو در برابر استاک‌فیش 8، آدمی با برخی از ایده‌های به کار گرفته شده در این نوع انجین‌های پیشرفته آشنا شود.
سدلر حتی ⁨پا را فراتر گذاشته و ایده‌های به کار گرفته شده توسط هسته‌ی هوش مصنوعی آلفازیرو را با ایده‌های به کار گرفته شده توسط بازیکنان کلاسیک مقایسه کرده و هماهنگی بسیار جالبی میان ایده‌های کلاسیک کسب شده در طول تاریخ شطرنج بشر و یافته‌های ۹ ساعته‌ی هسته‌ی خودآموز هوش مصنوعی پیدا کرده است.

شاید برای درک ایده‌های هسته‌های هوش مصنوعی معاصر ضروری باشد که ابتدا با تمامی ایده‌های به کار گرفته شده‌ی آدمی که در متن بازی‌های کلاسیک مستتر هستند آشنا شد که احتمالاً یکی از بهترین کتاب‌های به رشته‌ی تحریر در آمده در این خصوص تفسیرهای پر از نکته‌ی داوید برونشتین در کتاب پرمحتوای «زوریخ 1953» باشد.

ایده‌های مختلف و جالب، مانورهای ظریف و استادانه، درک پوزیسیونی بی‌نظیر، دقیق و اجرای ترکیبات تاریخی در این کتاب موج می‌زند و مراجعه به این کتاب و مطالعه‌ی تک‌تک بازی‌های آن منبع بسیار مناسب و غنی برای دستیابی به این نکات متعالی خواهند بود.

داوید برونشتین خود در این تورنمنت تاریخی حضور داشت و حتی جزو چهار نفر برتر این مسابقه‌ی وزین بود و بعد از گذشت سه سال از پایان این تورنمنت، توانست تفسیر دقیق تمامی بازی‌های این مسابقه را به پایان برساند و اولین نسخه‌ی کتاب خود را به زبان روسی منتشر کند.

آقای جیم مارفیا، مترجم پرکار و معروف متون روسی به انگلیسی، تصمیم جدی گرفت که این اثر تاریخی کلاسیک را به انگلیسی ترجمه کند. او این کار را انجام داد و پس از چهاربار اصلاح و بازبینی متن ترجمه، بعد از حدود ده سال، نسخه‌ی انگلیسی آن را بالاخره منتشر کرد.

البته ناگفته نماند که شاید کیفیت بسیار بالای بازی‌های انجام گرفته در میان 15 بازیکن نیرومند حاضر در این تورنمنت یعنی اسمیسلوف، برونشتین، کرس، رشفسکی، پتروسیان، گلر، نایدورف، کوتوف، تایمانوف، آورباخ، بولسلافسکی، زابو، اُیوه و اشتالبرگ یکی از دلایل کیفیت بالای تفسیرهای دیوید برونشتین در این کتاب وزین باشد.
نکته‌ی دیگری که احتمالاً دلیل اصلی کیفیت بالای محتوای این کتاب است، صداقت داوید برونشتین در ارایه‌ی دقت عملکردی خود در تفسیر بازی‌هاست. او در جائی از کتاب به این موضوع اشاره کرده که به هیچ عنوان قصد ندارد از ارایه واریانت‌های مختلف و یا تفسیر آنها کسب درآمد داشته باشد و نگاه او تنها زیبائی شناختی ایده‌های بکر شطرنجی و توصیف ایده‌های هنرمندانه‌ در آنها بوده است.

تمرکز محتوای تفسیرهای کتاب بیشتر بر روی ایده‌های وسط‌بازی است اما در هر بازی شرح کوتاهی از تئوری گشایش به کار گرفته شده در آن زمان نیز آورده شده است.

او در این کتاب به نکات جالبی اشاره کرده که شاید کمتر در کتاب‌های دیگر دیده شود. به عنوان مثال او در جائی چنین گفته است:

«تاراش به ما آموخت که از بوجود آمدن ضعف در پوزیسیون خودمان باید جلوگیری کنیم درحالی که مدام باید در حال جستجو و ایجاد ضعف در پوزیسیون حریفمان باشیم. برتری‌های جزئی را جمع کنیم، ستون‌های باز را تصرف کنیم و هیچ‌گاه حمله‌ای را بدون امکانات کافی شروع نکنیم. امروزه گاهی اوقات تمام این موارد باهم، به گونه‌ای متفاوت اتفاق می‌افتد. ممکن است برای اینکه حواس حریفمان را پرت کنیم به عمد برای خود خانه‌ای ضعیف و یا پیاده‌ای ضعیف بوجود آوریم. ستون‌های باز را رها و تسلیم حریف کنیم، تا رُخ‌ها را برای طرح‌ها و نقشه‌های مهم‌تر آزاد سازیم یا با حمله‌ای نمایشی کاری کنیم که حریف متوجه نیت اصلی ما نشود.»

خواننده در این کتاب توصیف راه‌های تکنیکی و ابزاری که توسط استادان معاصر آن زمان در مرحله‌ی وسط بازی مورد استفاده قرار می‌گرفته را پیدا خواهد کرد.

او تأکید کرده که بدون تسلط بر روش‌های تکنیکی نمی‌توان به کسب استادی در هیچ یک از سبک‌های شطرنج دست یافت.

نکته‌ی مهم دیگر پویائی و عکس‌العمل سریع نشان دادن در مقابل تغییر نقشه‌ی حریف همراه با تغییرات منطقی و متناسب در اجرای امور است.

داوید برونشتین در مورد سبک دینامیک بازی و طرح‌ریزی «حرکت به حرکت» در بازی، که همین اخیراً و در سال 2020 استادبزرگ یونانی کوترونیوس در آخرین کتاب جالب خود با عنوان «در وضعیت‌های متعادل چگونه باید بازی کرد» بدان اشاره کرده، نیز در کتاب خود نکاتی را آورده است.

برونشتین چنین گفته است:

«تال و بوریس اسپاسکی بازیکنانی هستند که با پیچیده کردن بازی و تبدیل آن به یک جنگ «محاسباتی» در کنار استفاده از آخرین تکنیک‌های بازی پوزیسیونی، آخربازی درخشان و تئوری شروع بازی، حریفان خود را به چالشی دینامیک در بازی دعوت می‌کردند. آنها بازی را تبدیل به آن سبک‌هائی می‌کنند که مطلقاً نمی‌توان آن را به طور کلی ارزیابی کرد و باید «حرکت به حرکت» و یا شاید «شاخه به شاخه» مورد ارزیابی قرار داد.»

به هر ترتیب این کتاب بسیار مفید با همت استاد گرانقدر محمدرضا صالح‌زاده و همکاری علی تولائی در سال 1395 با عنوان «مسابقه بین‌المللی شطرنج زوریخ 1953» به فارسی ترجمه و انتشار یافت و شطرنجبازان علاقمند می‌توانند با مطالعه‌ی دقیق آن با تمامی نکات اشاره شده آشنائی کافی پیدا نمایند.

بازی‌های تورنمنت زوریخ 1953 توسط دو استاد بزرگ دیگر و تقریباً هم زمان با داوید برونشتین تحلیل و تفسیر شده‌ و در دو کتاب مستقل دیگر با همین مضمون به چاپ رسیده‌اند. یکی از آنها توسط دکتر ماکس اُیوه با همکاری پاول کرس و پاول لانگه (سه نفری با هم و به زبان آلمانی) با عنوان «نبرد نُخبگان شطرنج» و دیگری توسط میگوئل نایدرف (آرژانتینی) با عنوان «پانزده مدعی مشارکت در رویاروئی قهرمانی شطرنج جهان در زوریخ 1953» منتشر شده‌اند- اما کیفیت محتوا و شهرت کتاب برونشتین در میان تمامی محافل آموزشی شطرنج جهان همتا ندارد.