مهارت های شگفت انگیز کارپف در آخر بازی

کتاب شطرنج : مهارت های شگفت انگیز کارپف در آخر بازی

تکنیک افسانه ای آخر بازی کارپف مرموز و اسرار آمیز است. وی در سال 1975 جام قهرمانی شطرنج را از بابی فیشر نامدار بود. کارپف با تکنیک آخر بازی خود وضعیت های را برده است که به طور تقریبی هرکس دیگری تحلیلی به جز تساوی از آن ندارد. 

این کتاب برای نخستین بار نگاهی نزدیک به تکنیک های آخر بازی کارپف دارد. تشریح تمامی نکات حتی بهتر از دقت خود کارپف.تمام تحلیل های موجود در در این کتاب چندین بار مورد ارزیابی قرار گرفته و در نتیجه این تحلیل ها نکات بسیار جالبی آشکار شده است.

مهارت های آخر بازی آناتولی کارپف نگاهی ارزشمند و ماندگار به کیفیت عملکرد کارپف دارد که وی را تبدیل به یک بازیکن بزرگ آخر بازی و شاید بزرگ ترین در تمام دوران کرد. تیبور کاروی استاد بین المللی ، قهرمان پیشین مجارستان و یکی ا ز مربیان مجرب شطرنج است که مربیگری یودیت پولگار و پیتر لکو را بر عهده داشته است و با نشریات معتبر شطرنتج نیز همکاری داشته است. وی کتاب هایی در رابطه با کاسپاروف و پولگار نیز تالیف کرده است. نیک آپلین دانش آموخته انستیتو ملی علوم ورزشی دانشگاه صنعتی نانیاگ سنگاپور است.

محمد خیرخواه (کانال منابع آموزشی شطرنج) :

بخش قابل توجهی از منابع موجود در تاریخ ادبیات شطرنج به آخربازی اختصاص یافته است چرا که به اعتقاد اغلب صاحب نظران، فراگیری آخر بازی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.اما بخشی از این منابع از بقیه متمایز است و دلیل این تمایز نحوه پرداختن به موضوع و استفاده از مطالبی است که از نظر کیفیت و اهمیت جایگاه بالاتری دارد.کتاب بطور تقریبی تمام دوران فعالیت شطرنجی کارپف از یک بازیکن سطح 3 تا قهرمانی جهان و بعد از آن را پوشش داده و تمام بازیها بصورت عمیق مورد بررسی قرار گرفته است.نویسنده در بخشی از کتاب مدعی میشود یکی از انگیزه های تالیف این کتاب ، یاری رساندن به بازیکنان جوان است تا بتوانند آخر بازی را از شاهکارهای کارپف بیاموزند.

برای پیشرفت بنیادین در شطرنج، مطالعه تخصصی آخر بازی امری اجتناب ناپذیر است. از حجم زیاد منابع آخر بازی موجود در سطح جهان، تعداد اندکی از آنها به فارسی ترجمه و تعداد بسیار کمی نیز تالیف شده است و همین تعداد اندک نیز، بیشتر بر مفاهیم تئوریک و فرم شناسی استوار است و از تجزیه و تحلیل عمیق شاخه های فرعی (عمودی و افقی) خبری نیست. یکی از ویژگیهای مهم و اصلی این کتاب پر کردن این خلاء است. در این کتاب ، مولف، با شخم زدن و عمیق شدن در شاخه ها، بر غنای کتاب افزوده است.

در این کتاب تمام بازیها از مرحله شروع بازی آورده شده تا خواننده درک بهتری نسبت به ارتباط شروع بازی و وسط بازی با آخر بازی های ایجاد شده داشته باشد.از مزیتهای این روش آموزشی این است که خواننده تیزبین میتواند با روش مهندسی معکوس ،تغیراتی در شیوه اداره وسط بازی و یا اصلاحاتی در سیستم شروع بازی ایجاد کند تا به وضیتهای برنده در آخر بازی مورد نظر برسد. مورد فوق دیگر ویژگی مهم کتاب است که خواننده را در فهم مطالب آخر بازی، بسیار عمیق می کند. از دیگر مزیتهای اساسی این کتاب ، داشتن تعداد زیادی دیاگرام با عنوان "دیاگرام تحلیلی" است که وضعیتهای بحرانی و بعضا کلیدی شاخه های فرعی را بطور کامل تجزیه و تحلیل می کند.چنانچه خوانندگان محترم به دقت و بصورت عمیق کتاب را مطالعه کنند توانائی ارزیابی سیستماتیک و منظم خیلی از آخر بازیهای پیچیده را پیدا خواهند کرد.

کسب عنوان قهرمانی جهان مستلزم ارایه بازی در عالیترین سطح ممکن در تمامی ابعاد بازی شطرنج است. نوابغ تاریخِ شطرنج ویژگی و نقاط قوت خاص خویش را داشتهاند و شطرنج آنها متشکل از عناصری است که به شیوه های متفاوت با یکدیگر پیوند خورده اند. اما به سطح قهرمانان جهان که میرسیم به یک ویژگی و نقطه مشترک میرسیم که همان توانایی حیرت آور آنها در اداره ی آخربازی است و باز در میان همین گروه نیز به افرادی برمیخوریم که استثنایی هستند. برای مثال میخاییل باتوینیک که در ادارهی وسط بازیهای پیچیده و دشوار نیز بسیار توانا بود. واسیلی اسمیسلوف و بابی فیشر نیز همواره نمایش آخربازیهای هنرمندانه و خلاقانهای از آخربازی را به نمایش می گذاشتند.

خوزه رائول کاپابلانکا و آناتولی کارپوف دو تن از قهرمانانی هستند که مهارتهای شگفت انگیزی در آخربازی داشته اند؛ اما از آنجا که کارپوف در دوره ای قرار داشت که استانداردهای مبارزه بطورکلی بسیار بالاتر از زمان کاپابلانکا بود، منصفانه است که آخربازیهای کارپوف را در بالاترین سطح قلمداد کنیم.

تجزیه و تحلیل آخربازیهای کارپوف، جنبه ها و ویژگیهای خاصی از بازی وی را برای نویسندگان این کتاب برجسته نمود. مجموعه بازیهای وی نکات جالبی از شخصیت شطرنجی او را آشکار نمود. کارپوف همواره علاقه مند است که پیش از هر فعالیتی ابتدا شعاع عمل سوارهایش را بهبود بخشیده و شاه خود را اغلب دیر وارد بازی میکند. وی بیشتر مواقع برای تصاحب ستونهای باز مبارزه می‌کند و اغلب با استفاده از مانورهای مشخص، رخ‌هایش را به عرض هفتم منتقل می‌کند و بطورمعمول ارتباط مناسبی میان شاه نیرومند و یک خانه‌ی ضعیف مرکزی وجود دارد. آناتولی از پتانسیل بالایی جهت ایجاد هماهنگی میان شاه خود با استراتژیهای متفاوت برخوردار است که گاهی در تضاد با اصل مدون و تعریف شده شطرنج به نظر می‌رسند. استقرار پیاده‌ها در خانه‌های همرنگ فیل حریف با هدف ایجاد محدودیت بیشتر یکی دیگر از مواردی است که گاهی در بازیهای وی دیده شده است هرچند چنین امری در تضاد با اصول مدون و تعریف شده‌ی شطرنج است.

تاکنون هیچ بازیکنی به اندازه‌ی کارپوف خالق آخربازیهای شکوهمند نبوده است و البته چنین استعدادی نمی‌تواند تنها محصول نبوغ باشد بلکه عوامل دیگری مانند درک بالا، روحیه‌ی جنگندگی، تمرکز فوق‌العاده زیاد و قدرت تصمیم گیری ممتاز در آن نقش‌آفرینی می کنند.

طرح اصلی ما در این کتاب گزینش و تحلیل تعدادی از نفس گیرترین آخربازیهای کارپوف و سپس ترسیم شیوه ی آخربازی وی میباشد. بطورمعمول نقطه ی آغازین تحلیلها از زمانی شروع می‌شود که بازیکنان اقدام به تسویه و تعویض سوارها و ساده سازی وضعیت می‌نمایند. مطالعهی این آخربازی¬ها بسیار لذت بخش است اما هدف اصلی من کمک به بازیکنان جوان است. از زمانی که این بازی¬ها انجام شده سطح آنالیز و تحلیل بسیار بالاتر رفته و فهم ما از آخربازی ها به واسطه استفاده از رایانه ها بسیار عمیقتر شده است.

دوران کارپوف مشتمل بر چهار دهه ی پر فعالیت است‌. در دهه ی شصت به عنوان یک نوجوان مستعد توانست قله ی قهرمانی جوانان جهان را فتح کند. در همین سنین قادر به ارایه آخربازیهایی استثنایی بود. دهه‌ی هفتاد دهه ی تبدیل وی از یک استاد بزرگ به یک قهرمان جهان بود. که توانست استیلای خویش را بر جهان شطرنج به نمایش بگذارد. دهه‌ی هشتاد زمان تغییر الگوی پیشرفت بود. قهرمان جهان به بازیکن شماره ی 2 جهان تبدیل شده بود چرا که مجبور به پذیرش شکست در برابر گری کاسپاروف شد. تعدادی از آخر بازیهای کارپوف، کلاسیک و مدرسه ای شده اند و مفسرین بزرگ و معروف جهان تحلیل های زیبایی از آنها ارایه نموده اند که تمامی آنها دستمایه ی اصلی این کتاب است و قسمت اعظمی از آن را به خود اختصاص داده است. وضعیت¬هایی نیز هستند که نیازمند تجزیه و تحلیل عمیقتری می باشند.

گاهی تحلیلها باز هم ادامه یافته است اما با توجه به اهمیت و زیبایی آنها چنین به نظر میرسد که بهتر است همانگونه دست نخورده باقی بمانند. درست در مقطعی که قسمت اعظم این کتاب به اتمام رسیده بود کتاب کاسپاروف تحت عنوان "پیشینیان بزرگ من" به چاپ رسید و در آن 4 بازی از کارپوف توسط کاسپاروف مورد بررسی واقع شده بود و خوشبختانه باید بگویم شمار زیادی از حرکاتی که من افتخار کشف آنها را داشتم توسط کاسپاروف نیز مطرح شده بود.

این کتاب که شامل 105 بازی از بهترین آخربازیهای کارپف است، از سطح علمی بسیار بالائی برخوردار است. یقین دارم این کتاب میتواند برای تمام بازیکنان در هر سطحی، فوق العاده آموزنده باشد.

برای مروری کوتاه بر بخشی از کتاب و کسب اطلاعات بیشتر به فایل پی دی اف در قسمت دانلود پایین این صفحه مراجعه نمایید.