شطرنج یک بازی است که توسط دو بازیکن انجام میشود که ما آنها را بازیکن سیاه و بازیکن سفید می نامیم. این بازی روی صفحه شطرنج که از ۶۴ خانه مربع تشکیل شده است انجام می شود. هر مربع می تواند خالی باشد یا توسط یک مهره اشغال شده باشد. موقعیت اولیه بازی از ۱۶ مهره سفید و ۱۶ مهره سیاه تشکیل شده است که در نمودار زیر مشاهده می کنید:
مهره های شطرنج روی صفحه شطرنج (تصویر شطرنج کیان برند برتر شطرنج های فدراسیونی)
هر بازیکن به نوبت یک حرکت انجام می دهد. همیشه سفید بازی را شروع می کند. در یک حرکت معمولی بازیکن سفید یک مهره سفید را انتخاب میکند و آن را به یک مربع دیگر منتقل می کند. خانه مقصد یا خالی است یا قبلا توسط یک مهره حریف اشغال شده است. در مورد دوم گفته میشود که مهره دشمن گرفته می شود. مهره گرفته شده از صفحه برداشته می شود و دیگر هیچ نقشی در بازی نخواهد داشت.
نام مهره های شطرنج (تصویر شطرنج موج زمان کار دست استادکاران جنوب ایران)
با نگاه کردن به ردیف پایین مهره های سفید یک رخ یک اسب یک فیل یک شاه یک وزیر یک فیل دیگر یک اسب دیگر و یک رخ دیگر دیده می شود. ردیف بعدی مهره های سفید از ۸ پیاده یا سرباز تشکیل شده است.
هدف از بازی شطرنج گرفتن شاه حریف است اما به واقع گرفتن شاه حریف کاری توهین آمیز و ناخوشایند است. بنابراین این کار مجاز نیست. به همین سبب مفهومی به نام کیش کردن به وجود آمده است. منظور از کیش کردن دنبال کردن شاه حریف و اسیر کردن آن است به گونهای که امکان حرکت از شاه حریف گرفته شود. به همین منوال برای جلوگیری از گرفتن مهره شاه بازیکن باید شاه خود را از کنترل حریف خارج کند و حریف نیز در ادامه تلاش میکند تا شاه بازیکن را اسیر کند.
اگر بیرون آوردن شاه سیاه از کنترل غیر ممکن و غیر مجاز باشد گفته میشود شاه سیاه مات شده است و سفید برنده بازی است. اگر شاه سیاه توسط مهره های سفید کنترل نشود و همچنین حرکت قانونی نداشته باشد بازی با مفهومی به نام بن بست یا پات مواجه می شود. وقتی این اتفاق میافتد بازی با نتیجه مساوی پایان می یابد.
سوالات مهم
در ادامه سوالات مهم شطرنجی در این زمینه پاسخ داده شده است :
۱. حرکات را یاد بگیرید. هر مهره شطرنج حرکت به خصوصی دارد.
۲. با پیاده شروع کنید پیاده جلوی شاه یا وزیر را دو خانه به جلو حرکت دهید.
۳. اسب ها و فیل ها را از جای خود خارج کنید
۴. حرکاتی که انجام دادهاید را تحت نظر بگیرید.
۵. با یک مهره در ابتدای بازی چند بار حرکت نکنید.
۶. در اولین فرصت قلعه بگیرید.
۷. در وسط بازی هنگامی که توانستید شروع به حمله کنید.
۸. مهره های کم ارزش را برای به دست آوردن برتری قربانی کنید.
۹. خیلی سریع بازی نکنید.
۱۰. در آخر بازی دقت بیشتری داشته باشید .
- هر چیز دیگری غیر از بازی فکر نکنید.
- تنها به بینش خود تکیه نکنید.
- ریسک نکنید.
- وقتی در حال باخت هستید بازی را رها نکنید.
این موارد معمولاً بیشتر از ۱۳ حرکت به طول میانجامد.
کودکان از مقطع دبستان تا دبیرستان به گفته کارشناسان شطرنج بیشترین سود و رشد مغزی را از بازی شطرنج به دست می آورند. ثابت شده است که شطرنج باعث افزایش مهارتهای تحلیلی ، تفکر انتقادی و قدرت تجسم در دانش آموزان می شود.
معمولاً منظور از شطرنج فیده مسابقات شطرنجی است که توسط فیده برگزار می شود.
این قوانین در گذشته در مکان های مختلف نیز تا حدودی متفاوت بود. امروزه قوانین توسط فدراسیون بین المللی شطرنج فیده مشخص شده و اعمال می شود.
اگر علاقه به شطرنج به خاطر جذابیت و زیبایی بازی شطرنج می بود مردم از بازی با رایانه ها هم لذت می بردند اما در واقع اینطور نیست و مردم از بازی با رایانه ها و ماشین ها سر باز می زنند و نفرت دارند.
شرکت کنندگان این بازی در دوره های متناوب هم در بوکس و هم در شطرنج با هم به رقابت می پردازند.
گاها عنوان شطرنج ایستاده برای شطرنج های نیز که در اندازه بزرگ تولید شده اند استفاده می شود.
احتمالا اولین بازی شطرنج در قرن هفتم میلادی در هند شکل گرفته است. سپس از هند بازی به ایران گسترش پیدا کرد و هنگامی که اعراب ایران را گرفتند شطرنج توسط جهان اسلام مورد استفاده قرار گرفت و متعاقباً به جنوب اروپا گسترش یافت. در اروپا تقریباً شطرنج از قرن پانزدهم به شکل فعلی درآمد.
بازی در حالتهای زیر مساوی می شود:
1- نداشتن مهره های کافی برای مات کردن
2- کیش دائم
3- پات یا بن بست
4- پیشنهاد تساوی
5- سه بار تکرار یک وضعیت
6- قانون ۵۰ حرکت
روش کلاسیک دنبال کردن یک روش سنتی برای شروع بازی شطرنج است. در بازی کلاسیک کنترل بازی و پیشبرد آن با پیاده ها انجام می شود و سایر مهره ها نقش پشتیبان را به عهده دارند.
دیدار آرماگدون زمانی که نتیجه یک بازی مساوی شود برگزار و در آن برای بازیکن سفید زمان بیشتری در نظر گرفته می شود اما در دیدار آرماگدون اگر بازی مساوی شود سیاه برنده است.
حرفه ای شدن در بازی شطرنج نیاز به زمان و پشتکار زیادی دارد و بدون برنامه مناسب ممکن است باعث ناامیدی فرد شود.