شطرنج حرفه‌ای و آماتور: تفاوت‌ها، تورنمنت‌ها و جایگاه آن‌ها در دنیای شطرنج

بسیاری از ورزش‌ها، مسابقات جداگانه‌ای برای ورزشکاران حرفه‌ای و آماتور برگزار می‌کنند. این تقسیم‌بندی عمدتاً بر اساس میزان جوایز نقدی و سطح رقابت است. اما آیا این رویکرد در شطرنج نیز صدق می‌کند؟ چرا برخلاف سایر ورزش‌ها، خط‌کشی مشخصی بین تورنمنت‌های حرفه‌ای و آماتور در شطرنج وجود ندارد؟ در این ابرمقاله از آچمز استور، به بررسی این موضوع و ابهامات پیرامون آن می‌پردازیم.

تفاوت رویکرد شطرنج با سایر ورزش‌ها در تقسیم‌بندی حرفه‌ای/آماتور

در اکثر ورزش‌ها، ورزشکاران حرفه‌ای برای کسب جوایز نقدی قابل توجه، قراردادهای اسپانسری و کسب درآمد از فعالیت ورزشی خود به رقابت می‌پردازند. در مقابل، ورزشکاران آماتور معمولاً با هدف تفریح، بهبود مهارت‌ها و شرکت در رقابت‌های کم‌جایزه یا بدون جایزه در مسابقات شرکت می‌کنند. این تمایز در ورزش‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال، تنیس و حتی رشته‌های انفرادی مانند دو و میدانی کاملاً مشهود است.

اما در دنیای شطرنج، این مرزها به شکل دیگری تعریف می‌شوند. گرچه به ظاهر مسابقات جداگانه‌ای برای حرفه‌ای‌ها و آماتورها وجود ندارد، اما واقعیت امر کمی متفاوت است.

تورنمنت‌های حرفه‌ای شطرنج: جایی برای نخبگان

در شطرنج، آنچه می‌توان آن را رویدادهای حرفه‌ای نامید، به طور خاص شامل مسابقات استاد بزرگ دعوتی (Invitational Grandmaster Tournaments) می‌شود. این تورنمنت‌ها ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند:

• دعوت از بازیکنان نخبه: تنها شطرنج‌بازان برتر و دارای ریتینگ بالا (اغلب استادان بزرگ) به این مسابقات دعوت می‌شوند. این فیلتر باعث می‌شود که سطح رقابت بسیار بالا باشد.

• جوایز نقدی قابل توجه: در این تورنمنت‌ها، مبالغ بسیار زیادی به عنوان جایزه اول و سایر رتبه‌ها در نظر گرفته می‌شود که می‌تواند به ده‌ها هزار دلار برسد. این جوایز، انگیزه‌ای قوی برای شرکت و رقابت در بالاترین سطح فراهم می‌کند.

• حق‌الزحمه حضور (Appearance Fees): علاوه بر جوایز، بسیاری از استادان بزرگ برجسته برای حضور در این تورنمنت‌ها، حق‌الزحمه (Fee) دریافت می‌کنند. در برخی موارد، این حق‌الزحمه حتی از مبلغ جایزه نیز بیشتر بوده است، که نشان‌دهنده ارزش و اعتبار بالای حضور این بازیکنان است. این موضوع به اهمیت بالای اسپانسرها و حامیان مالی در این سطح از شطرنج اشاره دارد.

این تورنمنت‌ها بستری برای رویارویی نخبگان شطرنج جهان هستند و به نوعی لیگ برتر شطرنج محسوب می‌شوند.

مسابقات اوپن: میدان مشترک آماتورها و حرفه‌ای‌ها

بیشتر رویدادهای محبوب شطرنج برای آماتورها، مسابقات اوپن (Open Tournaments) هستند. این مسابقات با استفاده از سیستم سوئیسی (Swiss System) جفت‌بندی می‌شوند و ویژگی‌های خاص خود را دارند:

• مشارکت عمومی: همانطور که از نامشان پیداست، این مسابقات برای عموم بازیکنان، از آماتورها گرفته تا حرفه‌ای‌ها، آزاد هستند. هر کسی می‌تواند با پرداخت ورودی (Entry Fee) در آن‌ها شرکت کند.

• ورودی‌های قابل توجه: آماتورها معمولاً هزینه ورودی نسبتاً بالایی برای شرکت در این مسابقات پرداخت می‌کنند.

• رقابت حرفه‌ای‌ها برای جوایز: نکته جالب اینجاست که بازیکنان حرفه‌ای نیز اغلب در این مسابقات اوپن شرکت می‌کنند. هدف اصلی آن‌ها، رقابت برای کسب جوایز بزرگ اول است که عمدتاً از محل جمع‌آوری ورودی‌ها تامین می‌شود. به این ترتیب، آماتورها فرصت رویارویی با بازیکنان قوی‌تر و حرفه‌ای را پیدا می‌کنند، در حالی که حرفه‌ای‌ها به دنبال کسب درآمد از طریق این جوایز هستند.

این ساختار منحصر به فرد باعث می‌شود که در یک تورنمنت، هم بازیکنان با تجربه و حرفه‌ای و هم علاقه‌مندان آماتور در کنار هم به رقابت بپردازند. این همزیستی، سطح عمومی شطرنج را بالا برده و فرصت یادگیری و پیشرفت را برای آماتورها فراهم می‌کند.

چرا شطرنج به تقسیم‌بندی‌های سنتی پایبند نیست؟

دلایل متعددی برای عدم وجود مسابقات کاملاً جداگانه برای حرفه‌ای‌ها و آماتورها در شطرنج وجود دارد:

1. پایگاه بازیکنان: جامعه شطرنج، گرچه بزرگ و جهانی است، اما به اندازه برخی ورزش‌های دیگر (مانند فوتبال یا بسکتبال) از نظر تعداد بازیکنان حرفه‌ای فعال و تمام‌وقت نیست. این عدم تفکیک، امکان شرکت تعداد بیشتری از بازیکنان را در تورنمنت‌ها فراهم می‌کند.

2. فرصت‌های یادگیری: حضور بازیکنان حرفه‌ای در مسابقات اوپن، فرصت بی‌نظیری برای آماتورها فراهم می‌کند تا از نزدیک با سبک بازی، تفکر و تکنیک‌های بازیکنان برتر آشنا شوند. این رویارویی‌ها به ارتقاء سطح شطرنج آماتور کمک شایانی می‌کند.

3. تامین جوایز: سیستم مسابقات اوپن که در آن ورودی آماتورها بخشی از جوایز حرفه‌ای‌ها را تامین می‌کند، یک مدل اقتصادی پایدار برای برگزاری تورنمنت‌ها و جذب بازیکنان برتر ایجاد می‌کند.

4. ماهیت شطرنج: شطرنج ورزشی است که در آن سن و قدرت بدنی نقش کمرنگی دارد. یک بازیکن آماتور می‌تواند با تمرین و مطالعه، به سرعت پیشرفت کرده و حتی در مقابل بازیکنان حرفه‌ای نتایج خوبی کسب کند. این پتانسیل پیشرفت، نیاز به تقسیم‌بندی‌های سختگیرانه را کاهش می‌دهد.

نتیجه‌گیری

گرچه شطرنج به طور رسمی مسابقات حرفه‌ای و آماتور جداگانه ندارد، اما در عمل تورنمنت‌های استاد بزرگ دعوتی نقش مسابقات حرفه‌ای را ایفا می‌کنند، در حالی که مسابقات اوپن میدانی مشترک برای همه بازیکنان، از جمله حرفه‌ای‌ها و آماتورها، فراهم می‌کنند. این سیستم منحصربه‌فرد، فرصت‌های رقابتی، یادگیری و کسب درآمد را برای جامعه شطرنج فراهم کرده و به ارتقاء و پویایی این ورزش کمک می‌کند.

برای کسب اطلاعات بیشتر و دستیابی به منابع معتبر شطرنجی، از جمله ترجمه کتاب‌های ارزشمندی مانند "500 سوال و جواب شطرنجی" اثر اندرو سالتیس، می‌توانید به وب‌سایت آچمز استور (https://www.google.com/search?q=AchmazStore.com) مراجعه کنید. تیم ترجمه آچمز استور، از جمله ژیلا عبدی، همواره در تلاش است تا بهترین و به‌روزترین محتوای شطرنجی را در اختیار شما عزیزان قرار دهد.

سایر مطالب پیشنهادی :

• لوون آرونیان چه ملیتی دارد؟
• آیا شطرنج شغل خوبی است؟
• آیا می توانید عنوان استاد بزرگی را از دست بدهید؟
• آیا شطرنج می تواند یک شغل باشد؟
• Staunton در شطرنج به چه معناست؟
• چرا اول سفید بازی را شروع می کند؟
• چرا مسابقات جداگانه ای برای حرفه ای ها و آماتورها مانند برخی از ورزش ها در شطرنج وجود ندارد؟
• سیستم های ریتینگ شطرنج چگونه کار می کند؟ آیا حرکات من ارزیابی می شود؟
• اگر با حریفی که امتیازش از من بیشتر است مساوی کنم چه می شود؟
• راکد ماندن چیست؟